Μουσικό και δραματικό πρελούδιο για τον Κ. Καβάφη                                                                                                                                   από το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης

 

 Μία παράσταση- ταξίδι στη ζωή του ποιητή μέσα από της μνήμες του και την ιστορία… Η ιστορία ανός ανθρώπου που λίγο πριν το τέλος σκέφτεται για τη ζωή…

 

Αθήνα 2013. Μια Αθήνα που έχει γνωρίσει άσχημες καταστάσεις, πολλούς διαφορετικούς ανθρώπους. Το αυτοκίνητο διασχίζει την πόλη για να φτάσουμε στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Περνάμε από πολλές περιοχές, βλέπουμε πολλούς ανθρώπους. Βλέπουμε την Αθήνα του 2013…                                                                                                                                                                                                                 Φτάνουμε στον προορισμό μας και μπαίνουμε στην αίθουσα της παράστασης. Αθήνα 2013. Σ’ ένα μικρό, μαύρο δωμάτιο, ήσυχο περιμένουμε να ξεκινήσει η παράσταση: Μουσικό και δραματικό πρελούδιο για τον Κ. Καβάφη. Το σκηνικό λιτό: μια πολυθρόνα από κόκκινο βελούδο, δύο λευκές καρέκλες, ένα τραπέζι κι ένα κηροπήγιο με κόκκινα κεριά.  Και πίσω από αυτά ένα πανί να προβάλει εικόνες. Να προβάλει αναμνήσεις. Να προβάλει τις σκέψεις του ποιητή. Τα φώτα σβήνουν. Κι ένα πιάνο φωτίζεται. Ένα πιάνο που με τη μουσική του θα συνοδεύσει αναμνήσεις. Θα συνοδεύσει μια ολόκληρη ζωή… Το έργο ξεκινά…                                                                                                                                                     Αλεξάνδρεια χρόνια πριν… Σ’ ένα μικρό διαμέρισμα της οδού Λέψιους. Πολύ κόκκινο. Σαν αίμα. Αίμα που σημάδεψε τη ζωή του ποιητή. Του έλληνα ποιητή από την Αλεξάνδρεια. Του Έλληνα ποιητή του κόσμου. Του Ελληνικού ποιητή όπως ο ίδιος είπε.                             Απ’ το φωτισμένο πιάνο του παρόντος ξεχύνεται στην αίθουσα μια μελωδία ανάκατη με στίχους. Στίχους που μαζί με τη μουσική μας παίρνουν απ’ το χέρι και μας οδηγούν σε μια άλλη αποχή. Θα είναι μακρύ το ταξίδι απόψε… ταξίδι στο χρόνο, ταξίδι στην ιστορία, ταξίδι στις μνήμες…                                                                                                                                                                                                            Ο Καβάφης μπαίνει στο δωμάτιο. Στο διαμέρισμα της οδού Λέψιους. Ο Καβάφης, ο ποιητής, ο άνθρωπος. Ο λαβωμένος Καβάφης. Ο λαβωμένος άνθρωπος. Ο ποιητής που θα μιλήσει για τις λαβωματιές του μόνο στο χαρτί. Και θα ζητήσει  βοήθεια μόνο από την ίδια την ποίηση. Γιατί πια η συντροφιά της νοσοκόμας του φαίνεται να μην τον επηρεάζει. Μόνη του συντροφιά τα ποιήματά του. Και οι μνήμες του.                                                                                                                                                                                                                 Ο Καβάφης,  ο άνθρωπος Καβάφης, ετοιμάζεται  να πάει στο νοσοκομείο. Η αρρώστια τον χτύπησε. Κι ένοιωσε το χτύπημα σαν λαβωματιά στην ψυχή του. Τι σημασία έχει αν οι γιατροί του είπαν ότι δεν είναι η κακιά αρρώστια; Άλλωστε πια αρρώστια δεν είναι κακιά; Φοβάται μη χάσει τη φωνή του. Ποιος ποιητής ζει χωρίς φωνή; Η ώρα είναι δώδεκα και τριάντα. Γρήγορα περνάει ο χρόνος… Πολύ γρήγορα… και αφήνει πίσω πολλές φορές σημάδια. Στο σώμα, στο πρόσωπο, στην ψυχή…                                                                                                                                            Ο πιανίστας ντυμένος στα λευκά, απαγγέλλει στίχους ανάκατους με μουσική. Λίγους κάθε φορά ώστε να μπορεί ο Καβάφης να απαντά σε αυτούς. Ο άνθρωπος Καβάφης να απαντά σον ποιητή που κάποτε έγραψε αυτές τις λέξεις. Και απαντά έχοντας πια την εμπειρία της ζωής, έχοντας δει πολλά κεριά να σβήνουν. Κι όσο μιλά, τόσο χάνεται στις μνήμες του. Κι όσο χάνεται στις μνήμες παρασύρει κι εμάς σε άλλες εποχές. Είμαστε πια παρόντες στη σκέψη  του Αλεξανδρινού… ενός ανθρώπου που έζησε πολλά. Και έγραψε ποιήματα…                                                                                                                                                                                                      Οι μνήμες του ζωντανεύουν με τα λόγια του. Τα λόγια του ζωντανεύουν τις σκέψεις του. Και ζωντανεύει η Άννα η Κομνηνή να μιλήσει για την άσχημη μορφή της εξουσίας, τη ζωή που χάθηκε, τα κεριά που σβήνουν. Ο μονόλογος της γυναίκας, πλέκεται με τους στίχους του ποιητή, το μονόλογό του και τις μελωδίες του πιάνου.  Και συνομιλεί με τον άνθρωπο που την ξύπνησε οκτακόσια χρόνια μετά το λήθαργο της. Συνομιλούν χωρίς να κοιτάζονται στα μάτια. Συνομιλούν ακούγοντας λόγια, στίχους, μουσικές. Η γυναίκα εξωτερικεύει  τις δικές της σκέψεις μέσα απ’ το μυαλό του ποιητή που έχει διαβάσει ιστορία, αλλά που δε στάθηκε ποτέ στα μεγάλα γεγονότα. Γι’ αυτό επανέφερε μόνο την Άννα την Κομνηνή, μια γυναίκα ανάμεσα σε τόσους άντρες, μια γυναίκα που ποτέ δεν κατάφερε να πάρει το θρόνο…                                                                                     Όμως οι σκέψεις τρέχουν. Τίποτα δεν μπορεί να τις σταματήσει. Και η γυναίκα φεύγει ακριβώς όπως ήρθε. Ο ποιητής τότε γερνά απότομα και μονολογεί σαν σοφός  που γνωρίζει τη ζωή. Μα αμέσως γυρνά πίσω ο καιρός και εμφανίζεται η μητέρα του.  Η μόνη γυναίκα στην οποία αναφέρθηκε στα ποιήματά του. Η γυναίκα που στο πρόσωπό του έβλεπε μόνο το παιδί που αγαπούσε. Και καθώς οι σκέψεις τρέχουν, έρχεται και η ώρα της μητέρας να φύγει. Μα φεύγει με ένα παράπονο: ‘’άργησες Κωστάκη να γυρίσεις στο Κάιρο…’’. Και ο Καβάφης την παρακολουθεί λυπημένος  (απ’ τα λόγια της;) να απομακρύνεται.                                                                                                                                                 Ο ποιητής επιστρέφει στο δικό του παρόν. Φεύγουν οι σκέψεις, ο απολογισμός της ζωής έχει τελειώσει. Το δωμάτιο της οδού Λέψιους αδειάζει και το ρολόι φαίνεται να έχει σταματήσει στις δώδεκα και μισή. Παρ’ όλα αυτά ο χρόνος κυλά τόσο γρήγορα… Η ζωή περνά τόσο γρήγορα… και τα κεριά συνεχίζουν να σβήνουν σαν να τα φυσά ένας άνεμος λυσσασμένος… Όμως στη διαδρομή του ο χρόνος καταφέρνει να αντικρύσει τον ποιητή. Και τον παρατηρεί να κάθεται στην πολυθρόνα του με ένα βλέμμα γεμάτο αναμνήσεις, με το νου του να έχει μείνει στο παρελθόν… ή στα ποιήματά του… Και παρατηρεί την ανοιγμένη του βαλίτσα. Μια βαλίτσα που ο ίδιος ο ποιητής είχε αγοράσει χρόνια πριν, όταν ταξίδευε για ευχαρίστηση.  Και η βαλίτσα φιλοξενούσε τα υπάρχοντά του. Και τώρα βέβαια τα φιλοξενεί. Μόνο που τώρα ετοιμάζεται να πάει στο νοσοκομείο. Μόνο που τώρα η βαλίτσα έχει μέσα της ποιήματα.                                                                                                                                                                       Η νοσοκόμα επιστρέφει στο δωμάτιο, υπενθυμίζοντάς του ότι πρέπει να φύγει. Κι ο ποιητής τη ρωτά αν ο ίδιος θα καταφέρει να επιστρέψει σ’ αυτό το δωμάτιο. Αυτή είναι ‘’βεβαία’’. Όμως μόνο οι θεοί ξέρουν το μέλλον… Πριν φύγει το δωμάτιο πλημμυρίζει ξανά με μουσική. Μια μουσική που ακούει μόνο ο ίδιος… και τα φώτα σβήνουν.

 

        Ο Καβάφης, ο ποιητής, ο άνθρωπος. Μια μουσική, μια βαλίτσα, πολλές αναμνήσεις. Και ποιήματα. Ποιήματα που τον κρατούν για πάντα ζωντανό. Αυτός είναι ο Καβάφης, ο ποιητής. Ο άνθρωπος.

 

       Η παράσταση τελειώνει, τα φώτα ανάβουν. Χειροκροτήματα ξεσπούν. Και μια ατμόσφαιρα παράξενη να μυρίζει θύμηση. Να μπερδεύει το παρόν με το παρελθόν.                                                                                                                                                                                          Αθήνα 2013. Η παράσταση έχει τελειώσει. Κοιτάζω γύρω μου την πόλη. Η Αθήνα έχει  αλλάξει. Μια πόλη που δεν φιλοξένησε τον μεγάλο ποιητή. Τον ποιητή του κόσμου, τον Ελληνικό ποιητή. Οι άνθρωποι έχουν αλλάξει. Τα ποιήματα όμως θα είναι πάντα ίδια. Ίδια στο χρόνο μα και όσο διαφορετικά για τον καθένα μας. Τα ποιήματα που δεν αλλάζουν ποτέ. Και θα ζουν για πάντα. Και μαζί τους ο Καβάφης· ο ποιητής. Ο άνθρωπος…